‘In het land waar dit verhaal zich afspeelt, wonen dieren die rechtop lopen, praten, naar de bibliotheek gaan, verliefd worden, elkaar berichtjes sturen en naar de kapper gaan.’ Met deze noot van de verteller begint Jefferson van Jean-Claude Mourlevat. In het eerste hoofdstuk besluit de jonge egel Jefferson ten Bosch van Berckebeek dat het tijd wordt om zijn elegante kuif bij te laten knippen. ‘Hij haatte het om er onverzorgd uit te zien.’ Zijn bezoek aan de kapper is het begin van een razend spannend avontuur.
De schrik zit er onderweg meteen al flink in wanneer Jefferson bijna omver wordt gereden door een auto uit het buurland. Hij kan nog net een glimp opvangen van de inzittenden: twee mensen. De egel herpakt zich en vervolgt zijn reis, niet wetende wat hem te wachten staat in kapsalon De Scherpe Schaar…
Heldhaftige daad…
Wanneer de deur van de kapperszaak gesloten is, wil Jefferson eigenlijk terug naar huis keren. Hij realiseert zich echter dat Karolien, het nichtje en de leerling-assistente van De Scherpe Schaar-eigenaar, een oude das, meneer Edgar, wel eens in gevaar zou kunnen zijn. ‘Bij de gedachte dat hij misschien iets heldhaftigs kon doen waarvan het jonge dassenmeisje onder de indruk zou zijn, maakte hij vastberaden rechtsomkeert.’ Via het geopende raam aan de achterkant van de kapsalon lukt het Jefferson om binnen te komen.
Onder een droogkap ligt mevrouw Kristiansen diep te slapen. Jefferson loopt voorbij de slapende geit en ziet achter een lege draaistoel twee crèmekleurige schoenen. Hij herkent ze meteen, het zijn de werkschoenen ‘die net zo lekker zaten als pantoffels’ van meneer Edgar. De schoenen wijzen met hun neuzen naar het plafond. De egel schrikt. In de borst van de oude das steekt een grote schaar. ‘Ironisch genoeg stond de naam De Scherpe Schaar er net boven geborduurd. Nooit was de naam van de kapsalon toepasselijker geweest.’
Meneer Edgar is dood. Jefferson hapt naar adem, laat vreemde geluiden uit zijn keel ontsnappen en doet dan iets wat hij beter niet had kunnen doen. ‘Momentje, meneer Edgar, ik haal deze even weg.’ Precies op dat moment wordt mevrouw Kristiansen wakker. Ze ziet Jefferson met de bebloede schaar in zijn hand naast het levenloze lichaam van meneer Edgar zitten. De geit weet het zeker: voor haar zit een moordenaar. Ze gilt de hele stad bij elkaar. Jefferson reageert in een reflex en slaat op de vlucht.
Paparazzi
Hij is het meest gezochte dier in het land, maar Jefferson heeft meneer Edgar niet vermoord. Terwijl hij samen met varken Gijsbert, zijn beste maatje, een plan probeert te verzinnen vertelt mevrouw Kristiansen maar al te graag nieuwtjes over de moord aan journalisten. Bij iedere vertelling maakt ze het groter, gruwelijker en bloediger en voelt de arme egel zich kleiner worden. Om te kunnen bewijzen dat Jefferson onschuldig is, beseft Gijsbert dat ze de echte moordenaar moeten vinden en ontmaskeren. Hij haalt zijn maatje over om samen op onderzoek uit te gaan. Dit leidt tot vermommingen, het afknippen van Jeffersons elegante kuif en een groepsreis met de bus naar het buurland. Het land van de mensen.
Maatschappijkritiek
In het hotel vraagt Jefferson zich hardop af of de mensen toevallig niet een beetje op de dieren neerkijken. Zo maakt de hoteldirecteur bij zijn welkomstwoordje een grapje waar geen enkel dier om kan lachen: ‘We zorgen er natuurlijk voor dat u niet voor onaangename verrassingen op uw bord komt te staan, als u begrijpt wat ik bedoel. Ha ha ha! Persoonlijk zou ik het niet leuk vinden om een stuk van mijn neef of zus voorgezet te krijgen, dus u vast ook niet.’ Hier is het nog een ‘grapje’, later doen Jefferson en Gijsbert een gruwelijke ontdekking waarmee Mourlevat de lezer aan het denken zet over hoe wij mensen omgaan met dieren.
Jefferson heeft een maatschappijkritische tint, maar het is geen ‘zwaar’ boek. Het verhaal is verweven met humor. Dit komt mede door alle bijzondere personages. Een egel en een varken mogen dan wel de hoofdrol spelen, zoals Mourlevat in de noot van de verteller al omschreef zijn de dieren uit dit land net mensen. In het buurland is dat anders. ‘Jefferson kwam ook veel mensen tegen die een hond aan de riem hadden. Dat gaf hem een ongemakkelijk gevoel en hij keek dan maar de andere kant op.’
Stiekem lezen onder de dekens
Bij het voorlezen van Jefferson zullen kinderen aan je lippen hangen en actief meedenken over wie meneer Edgar heeft vermoord. Het verhaal zorgt gegarandeerd voor veel luister- en leesplezier en biedt genoeg gespreksstof om nog uren over na te praten. Lies Lavrijsen en Els Dumez-Blocken vertaalden het Franse boek naar het Nederlands. De prachtige en uitnodigende omslagillustratie is gemaakt door Martijn van der Linden. Hierop is Jefferson vluchtend te zien. Hij rent weg van kapsalon De Scherpe Schaar, weg van de gillende geit, weg van de valse beschuldiging. Met dezelfde vaart raas je als lezer door dit fantastische boek heen. Wees als ouder niet verbaasd wanneer je ’s nachts onder de slaapkamerdeur van je kind nog een zacht licht ziet branden. Dit is zo’n boek dat je gewoon in één ruk uit wilt lezen: je moet weten hoe het afloopt met de sympathieke egel Jefferson.
