Er wordt hard gewerkt aan een toekomst waarin auto’s op waterstof rijden. Dat is 100% milieuvriendelijk. Er is wel een belangrijk probleem: waterstof vereist een grote tank in je auto. Stijn Ilsen en Fran Vanseveren vertellen in Word jij de eerste mens op Mars? dat het idee van een waterstofauto veel ouder is dan menigeen weet. De Zwitser Isaac de Rivaz bouwde er al een in 1808: ‘Helaas reed de wagen maar 3 kilometer per uur. Hij werd aan alle kanten ingehaald door paardenkoetsen. Zelfs een tweejarige peuter loopt sneller’.
Aan de hand van zeven thema’s bespreken de auteurs in hun boek aan welke toekomstige ontwikkelingen wereldwijd wordt gewerkt. Het zijn het klimaat, de ruimtevaart, artificiële intelligentie, vervoer, geneeskunde, robots en leven en eten. De auteurs komen uit de wetenschappelijke wereld. Stijn Ilsen is ruimtevaarttechnicus en Vanseveren werkt onder andere voor kinderprogramma’s op de Belgische TV.
Elk hoofdstuk sluit af met een stel quizvragen. De teksten worden geïllustreerd met tekeningen van Yannick Pelegrin in lichtgrijs die vooral bedoeld zijn om te verbeelden wat er wordt besproken: een windmolen, de lancering van een raket enzovoort.
Word jij de eerste mens op Mars probeert uit alle macht een optimistisch en uitdagend boek te zijn. In de inleiding willen ze kinderen naar de wereld laten kijken als naar een glas dat half vol is: ‘Gaat het echt zo slecht met de wereld? Helemaal niet! Integendeel, de wereld zet elke dag een stapje vooruit’, waarna wordt uitgelegd dat rampen en branden veel eerder de media halen dan goed nieuws.
Biomassa
Het doet een beetje denken aan De meeste mensen deugen van Rutger Bregman. Wat het vooruitgangsoptimisme betreft verschijnt Word jij de eerste mens op Mars op een ongelukkig moment omdat de kinderen die het boek onder ogen krijgen toch ook aardig wat mee zullen krijgen van de oorlogen in Oekraïne en het Midden-Oosten.
Bedenkingen en bezwaren tegen toekomstplannen worden door de auteurs soms weggelaten en in elk geval niet erg benadrukt. In het eerste hoofdstuk wordt over zon, wind, water en biomassa bijvoorbeeld geschreven: ‘Ze stoten bijna geen broeikasgassen uit. Hier ligt dus de sleutel om het klimaatprobleem op te lossen: meer energie halen uit duurzame bronnen’. Dat klinkt nogal boud. Gelukkig wordt dat verderop in het boek enigszins genuanceerd. In het hoofdstuk over vervoer worden wel belastende aspecten benoemd zoals het feit dat regenwoud wordt gekapt om palmolieplantages aan te leggen: ‘Op die manier maken we meer kapot dan we goed doen’. En sprekend over kernenergie stippen de schrijvers heel even het ontploffingsgevaar en de radioactiviteit aan.
Buur-ster
De technische details worden op een simplistische manier verteld, maar dat zij de auteurs vergeven. Ze doen een zeer verdienstelijke poging om complexe materie begrijpelijk uiteen te zetten. Een disclaimer aan het eind van het voorwoord wijst erop dat het een boek is voor kinderen en jongeren en dat daarom veel details achterwege worden gelaten.
Het boek is niet altijd éénduidig over de leeftijdsgroep die wordt aangesproken. Vaak lijken dat kinderen van een jaar of tien te zijn, maar zelfs die zullen grapjes af en toe flauw vinden. Zoals deze zinnen over mogelijk bewoonbare planeten rond Alpha Centauri: ‘de ster die het dichtst bij onze zon staat. Dat is dus onze buur-ster. Nu ja, buur… Niet dat we er even langs kunnen om een pannenkoek te eten’. Als de auteurs uitleggen hoe artificiële intelligentie werkt grijpen ze ook naar eten, maar daar werkt de manier waarop je probeert je lekkerste spaghettirecept voor elkaar te krijgen juist weer wel goed om inzichtelijk te maken hoe algoritmes worden opgebouwd. Het boek is het sterkst als de informatie blijft bij feiten en die zo eenvoudig mogelijk beschrijven.
Stoeikaseffect
De quizvragen lijken vooral bedoeld om kinderen testjes voor te houden of ze de feitjes goed hebben gelezen. Het zijn louter kennisvragen, waarvan het niveau niet erg hoog is. Er zijn bijna geen verkeerde antwoorden mogelijk omdat de in de multiple choicevragen gegeven onjuiste antwoorden onmiddellijk duidelijk zijn. Een voorbeeld: ‘De klimaatopwarming wordt veroorzaakt door: A Het broedkaseffect, B Het broeikaseffect, C Het stoeikaseffect’.
Het was wellicht interessanter geweest als gekozen was voor denkopdrachten, zoals waar je graag een spreekbeurt over zou houden, hoe je goed met artificiële intelligentie om kunt omgaan of hoe je een tegenstander van jouw geloof in toekomstige mogelijkheden zou kunnen overtuigen.
