De bond voor bangeriken van Iris Lam is een hoogst origineel, spannend en ook vaak humoristisch verhaal. De uitvoering van het boek als geheel is bijzonder, want de bladzijden zijn verfraaid met handgeschreven tekst en grappige associatieve tekeningen van Lam zelf.
Anna is bang. Bang om van de hoge duikplank af te springen, bang voor haar strenge moeder die politieagent is, bang voor haar spreekbeurt over ijsberen, die haar klasgenootjes vast saai zullen vinden. Ze is bang voor klimaatverandering en haar toekomst. Het mannetje in haar borst roept om het even: ‘Jij bent bang, voor altijd bang, bang, bang, bang – boem, boem, boem!’ Dat maakt indruk, vooral als die tekst in een groot handschrift van Lam zelf tussen de regels staat.
Om van haar angst af te komen moet Anna tegen het stampende en boem boem-roepende mannetje ingaan, beseft ze. Op de laatste dag voor de vakantie ontmoet ze Ellemelle, een verwend en eenzaam meisje, dat in het grote witte huis woont. Ellemelle is naarstig op zoek naar een speelmaatje en Anna gaat, ook al roept het mannetje dat ze het niet moet doen, toch met haar mee. Vanaf dat moment verandert haar leven totaal. Niet dat ze minder bang wordt, ze wordt nog veel banger.
Bange Rik
Gelukkig hoeft Anna het niet alleen te doen. Ze verstopt zich in een leegstaand appartement van een wolkenkrabber en komt de buurman tegen, Bange Rik. ‘Bange Rik woont vijf etages onder haar. Ze volgt hem zijn huis in, sprakeloos. Ze heeft nog nooit zo’n vreemd interieur gezien. Bange Riks huis is bomvol, maar er staan geen meubels. Er staan alleen maar lampen.’ Honderden lampen en hij beaamt dat hij een hoge energierekening heeft. De man is enorm en oersterk, maar doodsbang in het donker. Als milieuactivist heeft hij een tuin op het dak van de wolkenkrabber aangelegd, met een schommel omdat hij verlangt naar zijn verloren dochter. In de wolkenkrabber woont ook Lepel, Anna’s beste vriend. Hij is bang voor kinderlokkers. Ze leren de twee zussen, madam Pip en madam Pop kennen die ook bang zijn. Pip is graatmager en Pop bolrond. Die contrasten maken het verhaal grappig. Pop en Pip zijn als de dood om onbeleefd te zijn. Met zijn vijven richten ze de bond voor bangeriken op om elkaar van hun angsten af te helpen met de gekste opdrachten. De madams leren vloeken en tieren en Bange Rik leert de duisternis te waarderen.
Energietransitie
In een begeleidende brief aan recensenten, ook weer creatief geïllustreerd, schrijft Lam dat De bond voor bangeriken haar debuut is. Het idee voor dit verhaal ontstond tijdens een burn-out. Toen ze zo gespannen en angstig was, dacht ze: ‘Als je mij nu aan een transformator zou leggen, zou ik met mijn spanning zo elektriciteit kunnen opwekken. Dat zou een oplossing kunnen zijn voor de energietransitie.’
In het verhaal brengen twee verstrooide wetenschappers dit idee ten uitvoer. Anna’s angst wordt naar een batterij gezonden, die de hele stad een week van energie voorziet. Hoewel ze misbruikt wordt, is Anna heel blij te kunnen helpen om de wereld te redden. Dit idee wordt door Lam beschreven alsof het echt zou kunnen werken, ware het niet dat Anna gaandeweg met het mannetje in haar borst vriendschap sluit en haar angsten, mede dankzij de bond voor bangeriken, de baas wordt.
Lam ontving financiële steun van het Fiep Westendorp Stimuleringsfonds en de Regeling Talentontwikkeling van het Stimuleringsfonds Creatieve Industrie. De bond voor bangeriken is een levendig en fantasierijk verhaal over angsten, die ook heel herkenbaar zijn. Een tikkeltje absurd, met een leuk gevoel voor humor. De tekeningen ondersteunen de grappige karaktertrekken van de personages, die tegelijkertijd levensecht beschreven zijn met echte emoties. Het enige minpuntje is dat het eind wat afgeraffeld overkomt. Wellicht is dit een opmaat naar een vervolg met nieuwe avonturen van een hele stoere Anna, Lepel en Ellemelle die de wereld gaan redden.
