Het Besiendershuis is een monumentaal pand dat al ruim vijfhonderd jaar aan de Waalkade in Nijmegen staat. Een huis met een rijke geschiedenis. ‘Er zouden mensen in zijn verdwenen. Er zouden geesten rondspoken. En er staan drie witte vrouwen achter de ramen.’
Marloes Morshuis is onder andere bekend van Koken voor de Keizer en Borealis. De geest van het Besiendershuis is haar zesde jeugdboek dat uitkwam bij Lemniscaat. Het is een originele insteek om via de geschiedenis van een huis terug in de tijd te gaan, waardoor het verhaal een mengelmoes is van fictie en een leerzaam stukje geschiedenis van Nijmegen.
Op zoek naar spoken
Het vriendengroepje van Kleine Saar, Mette, Dex, Sami, Caya en Mats, is geïntrigeerd door het Besiendershuis, ze willen weten wat er waar is van de spokerij in het huis. Stiekem dringen de kinderen het huis binnen, ze gaan de trap op en… ‘De luiken van de ramen in de buitenmuren beginnen wild te klapperen. Pats, pats, pats… een voor een knallen ze dicht. Het is aardedonker in de kamer. “Filmen,” roept Mette, maar de telefoons schieten uit hun handen en spatten tegen de muren uit elkaar in duizend stukken. Ze gillen als er van drie kanten slierten nevel de kamer insijpelen. […] Het donker duurt een minuut, een uur, een eeuw. Dan vormt zich een plas licht op de vloer. Daarin staat het meisje. […] “Jullie hebben de geest gekwetst. Nu moeten jullie boeten.’’’
Het meisje en het licht verdwijnen en de kinderen worden terug in de tijd gekatapulteerd, elk in een andere tijd. Ze krijgen slechts één kans om terug te keren naar het heden.
Terug in de tijd
In het eerste hoofdstuk gaat Sami terug naar het jaar ’70 ten tijde van Julius Civilus die de opstand leidde van de Bataven tegen de Romeinen. Op de plaats waar later het Besiendershuis zal staan, staat het meisje weer, ze zegt: ‘De geest van het Besiendershuis geeft iedereen een kans. Eén kans. Eer je het verleden, dan leef je weer in het heden.’ Sami heeft geen idee wat hij moet doen, maar maakt er het beste van, hij maakt een vriend en doet uiteindelijk het enige juiste en keert terug.
Kleine Saar komt in het tweede hoofdstuk in 1545 terecht. Ook zij ontmoet het meisje bij het Besiendershuis dat haar zegt dat ze slechts één kans krijgt om het verleden te eren. Ze raakt in de ban van Moenen, de duivel uit het mirakelverhaal van Mariken van Nimwegen, die haar probeert te verleiden met zijn innemende gedaantes. Saartje beseft dat ze Moenen moet weerstaan, dat lukt haar als ze hem herkent. Omdat ze zich ‘niet meer heeft laten verleiden tot kwade zaken,’ mag ze het Besiendershuis weer binnengaan en ook zij keert terug.
Ten tijde van de tachtigjarige oorlog, rond 1636, heerst de pest in Nijmegen. Mette is getuige van het leed achter iedere voordeur. Ze wordt het hulpje van de ‘raafman’, een man in een zwarte cape met een snavelmasker. Hij is de pestmeester, Meester van Diemenbroeck en heeft het erg druk. Mette mag hem helpen met de bereiding van genezende kruidenmengsels. Ze weet het lijden van Metgen, een meisje dat veel op haar lijkt te verlichten, Mette mag ook terugkeren, maar of ze dezelfde Mette is, blijft een beetje mysterieus.
Dex krijgt in 1880 één kans om een meisje te redden uit de wrede handen van de slager Knuvelder. Caya gaat terug naar de oorlog in 1944 ten tijde van Operatie Marketgarden. Zij kan iemand uit de handen van de politie redden en Mats is aanwezig tijdens de Pierson acties in 1991, een heftige periode in Nijmegen toen krakers demonstreerden tegen de komst van een parkeergarage, waar woonhuizen voor moesten wijken. Ze werden verslagen door ME en traangas.
Spannend en leerzaam
De hoofdstukjes lezen vlot, toegankelijk en zijn spannend geschreven. Ze staan in dienst van de geschiedenis, maar ze zijn wat kort en missen daardoor de echte ontwikkeling van ieder kind. De verhalen blijven vrij klein en alle zes kinderen keren terug naar het heden, na iets goeds gedaan te hebben. Na het derde verhaal wordt dat wat voorspelbaar en braaf.
Dat de doelgroep vanaf tien jaar (toch) zal genieten van dit boek is zeker. De fraaie boekverzorging met illustraties van Marc Suvaal, dwarrelende rook over de bladzijden, is heel bijzonder. Aan het eind worden de verhalen aangevuld met een verhelderende samenvatting van de ware gebeurtenissen in de geschiedenis. Met een QR-code is er toegang tot de website met nog meer achtergrondinformatie en een 3d-animatie van het Besiendershuis.
De geest van het Besiendershuis is een ode aan Nijmegen en een geweldige manier om kinderen en hun ouders in aanraking te laten komen met de geschiedenis van deze stad.
