Er is iets sympathieks aan vierkante boeken. En zeker aan dit exemplaar. Met de aantrekkelijk matte uitstraling van een schoolkrijtje vraagt Kleine Vos en de stille wereld vanzelf om een aai over de kaft voordat je het openslaat. Tenminste, als je bent uitgekeken op het kunstwerkje dat het voorplat siert. Kúnst, ja. Want dat uitgeverij Volt deze uitgave vooral maakte om het bijzondere artwork van Thysa Zevenbergen tussen twee kaften te vatten, spreekt uit alles. Haar naam staat als eerste op de cover en in de rechter onderhoek van bijna alle prenten, zelfs die op de cover, prijkt het logo van ThysArt. Alsof Harrie Geelen of Fiep Westendorp hun toch al onnavolgbaar herkenbare werk zouden voorzien van een extra visitekaartje. Die signatuur maakt dat de illustraties nog meer losgezongen van de tekst raken.
Spaans kant
‘Illustraties’ is voor wat Zevenbergen maakt eigenlijk ook niet de juiste term. Ze illustreren geen verhaal, maar zíjn in wezen het boek. Want Thysa Zevenbergen is een categorie apart. Gewapend met vaste hand en een vlijmscherp mesje snijdt ze ragfijn landschap en personages aaneen uit één vel wit papier. Gewoon uit de losse pols. Het resultaat is een indrukwekkend lapje kant waar alles al instaat. Naar eigen zeggen schríjft ze dan ook geen boeken, ze sníjdt ze. De overgebleven ruimtes kleurt ze digitaal in, met een verrassend oog voor mediterraan aandoende tintcombinaties. Nachtblauw, saliegroen en een warm terra voor de vosjes creëren de verstilde winterwereld die de basis vormt voor dit door de lockdown geïnspireerde verhaal. Een fris ton-sur-ton van mosterdgeel en limegroen vult daarna haar lentepagina’s. Het doet heerlijk retro en nostalgisch aan en tegelijkertijd on-Nederlands. Niet vreemd, want deze papiersnijkunsttechniek bleek een uitkomst in de periode dat Zevenbergen – die opgroeide in achtereenvolgens Utrecht, New Jersey en Parijs – in een busje door Europa trok. Uiteindelijk streek ze neer in het Spaanse dorp Polopos (inderdaad van tv).
Geen beginnersdeel
Dit serene Kleine Vos-avontuur is het derde op rij in een licht filosofisch ingestoken serie. Zevenbergen en haar welpdiertje debuteerden met Kleine Vos op zoek naar Overal & Nergens; een verhaal over de zoektocht naar de plek waar het gras altijd groener is. Zij bedacht het verhaal zelf, maar liet het optekenen door Ru de Groen. Die samenwerking staat nog steeds bij deel drie. De Groen is romanschrijver en vertaler van diverse kinderboeken. In Kleine Vos maakt hij zijn opwachting als kinderpoëet. En dat is toch een vak apart. In de beginregels bijvoorbeeld moet de leeskijker speuren naar wie hier aan het woord is:
‘Overal die mooie kleuren
Is er soms een schilder in ons bos?
Ruik je ook die herfstgeuren
Heerlijk mossig, Kleine Vos.’
Pas op pagina drie krijgt deze spreker de naam Gijs, waarvan alleen de lezer van de eerste twee delen begrijpt dat dit het kameraadje van Kleine Vos is, dat overigens een meisjesvosje blijkt. Een wat stroef begin dus, maar dan zitten we ook echt in het verhaal. We beleven hoe Kleine Vos en Gijs aan het begin van de winter hun vossenhol ingaan, zich zorgen maken om hun voedselvoorraad, om hun vriendjes in het bos en een griezelige sneeuwpop: ‘En waarom staat dat beest te gluren / Bij de bosrand urenlang / Naar ons en onze naaste buren? / Van die engerd word ik bang.’
Ondertiteling op rijm
Literair gezien een geslaagd facsimile van de lockdownperiode. Al is er op de stijl wel wat af te dingen. De keuze om steeds te moeten werken in strofes van vier regels naast of in iedere paginagrote illustratie, maakt het er voor De Groen niet makkelijker op. Want met zo weinig tekst tot je beschikking, moet iedere regel echt raak zijn. Net als het ritme trouwens, zo essentieel bij voorlezen. En dat lukt niet altijd. Het resulteert in soms wat gekunsteld rijm, bijvoorbeeld om de klank met ‘mussen’ sluitend te krijgen:
‘Hoe zou het zijn met mezen, mussen
Hert, giraf en olifant?
Leeuw en egels speldenkussen
Met alle dieren in ons land?’
Al (voor)lezende wens je dat er net iets langer was nagedacht over de woordkeuze. Die is vaak ook wat ouderwets te noemen. Het geheel maakt dat de teksten in dit boek vooral de verhalende ondertiteling van de illustraties vormen en één plus één geen drie wordt. Jammer, en een gemiste kans. Al drijft Kleine Vos ook wel op eigen kracht op de bijzondere beelden. Verdwaal dus samen met je luisterkind in de gekantkloste wereld van Zevenbergen, met overal kleine vrolijke eigenaardigheden, zoals het eenzame peertje aan het plafond van het vossenhol, olifanten naast egeltjes in het bos en wolkenkrabbers in de verte. En met twee steeds verliefdere vosjes die de winter ingaan als speelmaatjes en als in een regelrechte coming of age in de lente bovenkomen als… Hm, nee, dat gaan we niet verklappen.
