Sallie Mo (13) mag van dokter Bloem, de psycholoog die ze bezoekt na het overlijden van haar beste vriend opa David, drie maanden niet lezen. Ze moet leren met haar eigen hoofd te denken. Geen gemakkelijke opgave voor deze boekenwurm, die moeiteloos Shakespeare en Schopenhauer citeert. Maar schrijven kan Sallie Mo ook. Bizar is haar verslag van een roerige zomer.
Sallie Mo is op een eiland op vakantie met haar moeder, haar vader heeft ze al tien jaar niet meer gezien. Terwijl haar moeder met haar vriendinnen in de kroeg op zoek is naar een nieuwe kerel, vermaakt Sallie Mo zich met Beitel (8) en Dylan (16), op wie ze al jaren heimelijk verliefd is. Dylan is volgens Sallie Mo na het overlijden van opa David de enige die weet dat ze bestaat. Haar doel deze vakantie is om hem te veroveren. Het boek dat Sallie Mo schrijft moet een live verslag worden van die verovering.
Tsjechov
Maar Sallie Mo’s plannen worden gedwarsboomd door de komst van het meisje Jackie, op wie Dylan verliefd wordt. Samen met haar broertjes Bukkie en Nikkeltje houdt ze zich schuil in een bunker op het eiland. De kinderen zijn weggelopen van huis. Hun vader is bankier. Jackie zegt dat hij zijn geld verdient met het oplichten van mensen. Volgens zijn vrouw rinkelt er een kassa waar ooit een hart klopte.
Jackie is vernoemd naar Jackie Kennedy, die na de moord op haar man trouwde met de rijkste man ter wereld. Bukkie en Nikkeltje zijn vernoemd naar Amerikaans geld. Jackie vindt bankiers de grootste schoften die er op de wereld rondlopen en daar wil ze dus niet mee onder een dak wonen, want volgens haar is het besmettelijk.
Jackie heeft een geweer en zoals Sallie Mo weet, mag je het volgens Tsjechov aan het begin van een verhaal niet over een geweer hebben als het aan het eind niet afgaat. Sallie Mo zou haar liefdesrivale het liefst met haar eigen geweer uit de weg ruimen. Dat zou haar boek nog beter maken dan ze dacht.
Sallie Mo maakt regelmatig duidelijk, dat ze dingen verzint. Ze schrijft een scène waarin ze Dylan de liefde verklaart.
‘Het kon beroerder. Het had ook mooier gekund, maar mooier durf ik het niet te verzinnen.‘
Wat is was?
Sjoerd Kuyper heeft met Sallie Mo een heerlijk personage geschapen. Ze is grappig en ontzettend slim. Met humor maakt ze gehakt van dingen waar veel volwassenen van genieten, zoals tv en BN’ers. Liever denkt ze na over vluchtelingen, integratie en andere politieke kwesties. Ook houdt ze ervan om te filosoferen, bijvoorbeeld in dit prachtige stuk over was.
‘Als je was droog is en je haalt die van de lijn, is het dan nog was? Of zijn het dan weer shirts en handdoeken? Nee, nog niet, want je haalt de was van de lijn: ‘Haal jij even de was van de lijn?’ Maar niemand zegt ooit: ‘Leg de was eens terug in de kast. Het is het vouwen dat was weer verandert in kleren. Duidelijk. Ik vroeg me af hoelang een broek blijft verlangen naar was zijn: het warme water, het wapperen in zon en wind. Als ik toch in deze wereld moet leven, dan het liefst als was. En als ik droog ben als shirt. Van Dylan.’
Bizar staat vol met dit soort typische Kuyper-pareltjes die je in een lijstje aan de muur zou willen hangen.
Filosoferen en fantaseren
Toch is Bizar niet altijd even makkelijk te volgen, en dat komt door Sallie Mo’s gedachtesprongen. Binnen een alinea kan ze filosoferen over zandkastelen, vluchtelingen en waarom alleen oude vrouwen nog met ‘blote tieten’ op het strand lopen. Halverwege het boek wordt het ook steeds onduidelijker wat echt is gebeurd en wat Sallie Mo heeft verzonnen. In het begin geeft ze nog duidelijk aan wat uit haar fantasie ontsproten is, later niet meer. Soms kan je het nog wel aanvoelen, er gebeuren dingen die echt té bizar zijn, maar zeker weten doe je het niet.
Het boek blinkt uit in prachtige taal. De manier waarop Jackie in Jip en Janneketaal de bankencrisis uitlegt is onnavolgbaar en maakt dit boek een echte Kuyper.
Sjoerd Kuyper, die afgelopen jaar zijn 70ste verjaardag vierde, mocht in 2020 voor Bizar een Zilveren Griffel toevoegen aan zijn imposante prijzenkast.
