Dertig jaar geleden maakten we voor het eerst kennis met de aarzelende beer Zebedeus, in het boek De wonderlijke wereldreis van Zebedeus de Beer. Nu is Zebedeus terug in een nieuw filosofisch reisverhaal: Zebedeus en het ganzenbord van Wisse, waarin hij meer leert over zichzelf en over het doel van het leven: ‘Het is een spel, geen wedstrijd. Je kunt niet winnen, maar ook niet verliezen.’ Een beeldschoon verhaal met mooie woorden van Koos Meinderts en sfeervolle illustraties van Annette Fienieg.
Zebedeus ontvangt een mysterieus pakje en gaat op reis
Zebedeus en het ganzenbord van Wisse volgt het spelverloop van ganzenbord: Zebedeus ontvangt op een dag het bordspel van Wisse, een mysterieus persoon die zijn identiteit niet prijsgeeft. Nadat hij het mysterieuze pakketje heeft ontvangen, staat Zebedeus voor een lastige keuze: de dobbelsteen wel, niet of misschien gooien? Hij is immers ‘een aarzelaar, geen zekerweter’. Hij besluit de dobbelsteen te gooien en op dat moment staat Zilver voor de deur, de gans die zijn reisgenoot zal zijn. Met zijn rugzak vol ‘Onontbeerlijke Dingen voor Onderweg’ begint Zebedeus aan de reis die zowel verrassende als gevaarlijke en lastige situaties met zich meebrengt. Als Zebedeus aan de reis begint, weet hij nog niet dat het een zoektocht naar zichzelf wordt. In het begin is hij nog angstig en blijft hij heimwee houden naar zijn veilige huisje op de top van de heuvel. Maar gedurende zijn tocht leert hij steeds beter om de controle los te laten en het lot te volgen: ‘Zebedeus nam zich voor in het vervolg te doen alsof het leven hem overkwam, en niet langer de gebeurtenissen voor te willen zijn. Laat ze maar komen, de gebeurtenissen.’
Over de brug, in de put en naar de herberg
Als lezer reis je mee met Zebedeus en weet je niet wie de raadselachtige Wisse is of wat het doel is van de reis. Het belangrijkste aanknopingspunt dat je krijgt, is het bordspel ganzenbord. Het spel is niet alleen de basis voor het verhaal, het bord zelf is ook als mooie uitklappagina voorin het boek terug te vinden. Zebedeus en het ganzenbord van Wisse volgt het originele spel ganzenbord met alle geïllustreerde vakjes waar je op terechtkomt na het gooien van de dobbelsteen, zoals de brug, de herberg, de put en de doornstruik. Bij iedere bestemming komt Zebedeus iemand tegen en leert hij een belangrijke levensles.
Sfeervolle illustraties
Zebedeus en het ganzenbord van Wisse is geïllustreerd door Fienieg, die met haar man Meinderts al jaren een succesvol kinderboekenduo vormt. De illustraties stralen dezelfde sfeer uit als de tekst. Gebalanceerd, zacht en rustig, uitgevoerd in warme, aardse kleuren. Daarmee bereikt Fienieg exact datgene wat een illustratie goed maakt: de tekeningen versterken het verhaal, complementeren de prachtige woorden van Meinderts en geven extra sfeer aan het boek.
De illustraties zijn veelal paginagroot, waarbij ze een scène uit het boek uitbeelden. Daarnaast zijn er kleinere tekeningen door het verhaal heen te vinden. De getekende dobbelsteen komt regelmatig terug. Die herinnert eraan dat Zebedeus in het spel is beland, maar de dobbelsteen staat ook voor toeval en voor het lot. Het aantal ogen van de dobbelsteen komt overeen met de stappen die Zebedeus zal maken: je kunt de stappen volgen op het ganzenbord aan het begin van het boek.
Een verhaal vol wijsheden en filosofische vraagstukken
In het verhaal worden verschillende levenswijsheden verwerkt. Elke eigenaardige en unieke persoon die hij tegenkomt, van de Brugwachter tot Jona in de walvis, geeft Zebedeus inzicht in zichzelf en in zijn leven. Hij komt voor keuzes en filosofische kwesties te staan waar hij over na moet denken: over normen en waarden, over gedrag en consequenties, over verlangen naar het vertrouwde en over het lot aanvaarden.
Deze filosofische vraagstukken zijn ook voor de lezers interessant: wat zou jij doen in die situatie, ga je voor de veilige keuze of kies je voor avontuur? Wanneer vertrouw je een onbekende en wat doe je als iemand jou om hulp vraagt? En vooral: wat is de juiste keuze? En is er wel een juiste keuze? In het verhaal zijn dan ook wijsheden verwerkt die als ware levenslessen gezien kunnen worden: ‘Stel je voor dat je alles van tevoren wist, dan was een reis maken niks aan, dan was een avontuur geen avontuur meer’ en ‘Zoeken is zoveel leuker dan vinden.’ Die vraagstukken zorgen voor een interessante gelaagdheid, waardoor het boek zoveel meer is dan een avontuurlijk reisverhaal. Zebedeus en het ganzenbord van Wisse is erg geschikt is om samen te lezen en over te praten, thuis of in de bovenbouw van het primair onderwijs, of om zelf heerlijk over te mijmeren.
De personen die Zebedeus tegenkomt, zijn verpakt in prachtige en slim bedachte beeldspraak. Zoals de metafoor van de marionet die letterlijk en figuurlijk vast zit aan haar poppenspeler, maar verlangt naar vrijheid. Of wanneer Zebedeus de Beer langs een put komt en daar wordt voorgelogen door een Vage Figuur. Door zijn naïeve vertrouwen in de vreemdeling belandt de beer zelf in deze put. Daardoor komt hij in een uitzichtloze situatie terecht: hij zit dus letterlijk en figuurlijk in de put.
Door de diepzinnigheid en de benarde situaties waarin Zebedeus terechtkomt, is het boek geschikt voor lezers vanaf 9 jaar. Maar ondanks de filosofische insteek en de vele wijsheden voelt het verhaal nergens zwaar of geforceerd. Het boek is goed leesbaar, grappig, helder geschreven en perfect in balans. Wat daar extra aan bijdraagt zijn de fijne bladspiegel en de verdeling in korte behapbare hoofdstukken, met in ieder hoofdstuk een nieuw avontuur vol ontmoetingen met kleurrijke vreemdelingen. De tekst is nergens onnodig moeilijk, waardoor er voldoende ruimte overblijft voor de inhoud en de beeldschone illustraties. En dat maakt dit boek een genot om te lezen.
