Het boek Hoe Anansi de verhalen van de wereld bevrijdde is een spin-off van de succesvolle voorstelling van De Nationale Opera en Het Nationale Ballet getiteld Hoe Anansi the stories of the world bevrijdde. Deze kleurrijke zang-en dansvoorstelling waarin hiphopdancing gecombineerd werd met prachtige zang is een groot succes geweest.
Achtergrond van de verhalen rond Anansi
De verhalen van Anansi zijn oorspronkelijk afkomstig uit de orale traditie van West-Afrika. Via het Europese imperialisme en de daaruit voortvloeiende slavenhandel zijn de verhalen in Suriname en op de Antillen terechtgekomen. Anansi was oorspronkelijk in West-Afrika een soort halfgod, maar is later geëvolueerd tot een aardse figuur, die zich meestal manifesteert als spin. De verhalen werden op de plantages doorverteld en kregen zo een anti-koloniaal karakter. Hoewel de verhalen niet rechtstreeks opriepen tot verzet tegen de koloniale machthebbers, verhoogden ze wel het gevoel van eigenwaarde van de totslaafgemaakten en onderhielden ze de band met de eigen culturele Afrikaanse achtergrond. De spin Anansi bindt de strijd aan met de macht, opererend in de gedaante van de tijger Tigri. Anansi is niet goed of slecht, maar vooral gericht op het eigenbelang. Hij wil vrij zijn en een goed leven hebben. Hij is een beetje een ondeugd, vergelijkbaar met een kwajongen met een hart van goud, maar ook een echte opschepper. In zijn strijd wordt hij regelmatig gecorrigeerd door vrienden of familie. Naast het feit dat een spin maar een klein onbeduidend diertje is, maakt dit Anansi ook sympathiek.
Het verhaal
Tigri houdt de verhalen van de wereld gevangen net als vogeltjes in een kooi. Hij wil de macht hebben, want zijn wil is wet. Anansi is een hosselaar, een sjacheraar die van alles kan regelen. Hij wil de verhalen van Tigri overnemen. Tigri voelt hier niets voor tenzij……. Anansi gaat in op de voorwaarden van Tigri. Die lijken onmogelijk te vervullen, maar Anansi is een opschepper en wil laten zien wat hij allemaal kan. Uiteindelijk lukt het Anansi natuurlijk de voorwaarden te vervullen en de verhalen te bevrijden. Hij wordt daarbij goed geholpen door zijn vrouw Akuba, die hem weet te behoeden voor al te zelfzuchtig gedrag. De tekst swingt voortdurend mee met de fraaie illustraties en doet denken aan de gedichten van de Vlaming Paul van Ostaijen, eigenlijk een hiphopkunstenaar avant la lettre.
Orale vertelcultuur
Omdat de verhalen van Anansi behoren tot de orale vertelcultuur, komen ze daarin ook het beste tot hun recht. Vandaar dat de voorstelling van de Nationale Opera en Het Nationale Ballet ook zo is aangeslagen en een feest was om met de hele familie te bezoeken. Het idee om hiervan een spin-off te maken in de vorm van een boek lijkt mooi, maar is nog niet zo eenvoudig. Wat moet je met deze verhalen op schrift en hoe moet je dit vormgeven in een boek?
Van Hinte heeft daarvoor de hulp ingeroepen van Brian Elstak, veelzijdig beeldend kunstenaar met ervaring in de wereld van het alternatieve, minder witte, kinderboek. Zijn boek Tori is gebaseerd op verhaaltjes de hij aan zijn eigen kinderen vertelde en die zich afspelen op de Caraïbische eilanden. In zijn verhalen verbindt hij sprookjesachtige, magische elementen met strijdbaarheid. Elstak heeft duidelijke banden met de hiphop wereld. Het zal dan ook niet verbazen dat het boek Hoe Anansi de verhalen van de wereld bevrijdde geen gewoon voorlees- of leesboek is geworden, maar een echt vertelboek. Geen praatjebijeenplaatjeboek, maar een boek waarin er duidelijk sprake moet zijn van een wisselwerking tussen verteller en luisteraar. De verteller moet dus niet voorlezen, maar acteren met zijn stem om de luisteraar aan te sporen te reageren. Dit wordt ook visueel duidelijk gemaakt in het boek. De tekst meandert vaak als de draad van een spin door het verhaal en vormt een integraal deel met de uiterst sfeervolle afbeeldingen. De verteller moet zich het verhaal geheel hebben eigengemaakt alvorens hij met vertellen begint. Zo wordt vertellen een kunst en zo laat de verteller dit kunstwerk tot leven komen. Het boek is dan ook niet alleen een kunstwerk voor kinderen, maar ook voor volwassenen.
