De ondertitel Hoe wordt kleding gemaakt en is dat duurzaam? van Groeien broeken aan bomen? klinkt haast als een retorische vraag en wie het boek uitheeft zal zijn of haar aanname dat het antwoord ‘Nee’ moet zijn, dubbel en dwars bevestigd zien.
Auteur Jasmien Wynants is duurzaamheidsexpert met vooral mode als werkterrein en illustratrice Judith Thomas is mode-ontwerpster bij onder andere Dries van Noten. De duurzaamheidsvraag, die ze aan de orde stellen, gaat niet alleen over de milieueffecten van kledingfabricage en onze persoonlijke omgang met kleding (waarom moeten we altijd zoveel hebben en snel iets nieuws?), maar ook over uitbuiting van arbeiders in lage lonenlanden. Het is geen vrolijk stemmend boek, maar wel een dat een – helaas – reëel beeld schetst.
Het zijn vooral de verzorging van het boek en de tekeningen van Thomas die het onderwerp wat lucht en lichtheid geven, anders was het wel een erg zwaar verhaal geworden. Het meest schrijnende voorbeeld van wat er mis is in de kledingindustrie wordt niettemin juist in een tekening weergegeven. Het is de afbeelding van een simpel T-shirt (met prijskaartje), waarop grafisch is verbeeld wie wat aan kleding verdient. Zo valt te zien dat meer dan de helft van wat je voor het shirt betaalt verdwijnt in de zak van de winkelier (59%) en 12% in die van de ontwerper. Slechts 0,6% gaat naar de arbeiders die de grondstoffen oogsten en 4% naar de werkers in de fabrieken waar het shirt in elkaar wordt gezet.
Weg naar het eindproduct
Groeien broeken aan bomen? bestaat uit dertien hoofdstukken van elk twee pagina’s met zeer korte – en dus zeer behapbare – tekstblokjes bij tekeningen. De eerste drie leggen uit waarom we als mens kleding dragen en hoe we dat door de geschiedenis heen deden, hoe het ontwerpen ervan groeide van op maat gemaakt handwerk tot confectie en uiteindelijk fast fashion en welke materialen in kleding worden verwerkt. In de tekst bij dat laatste onderwerp wemelt het al van de bedenkingen over waterverbruik, CO2-uitstoot, niet-herbruikbare materialen, chemicaliën en slechte behandeling van dieren.
Twee daarop volgende hoofdstukken gaan dieper in op de weg die katoen en polyester gaan vóór ze in een eindproduct worden verwerkt, direct daarna gevolgd door pagina’s over weven, breien en kleuren en de verschillende fases in de fabricage van kleding van snijden en naaien tot inpakken. Dat laatste wordt daarna in een afzonderlijk hoofdstuk geïllustreerd aan de hand van een wereldbol waarlangs de kleding reist van productie van grondstoffen tot de bezorging bij de klant thuis.
Dromenvanger
Gelukkig blijven de beschrijvingen niet beperkt tot wat er allemaal niet deugt, maar worden de lezers in de laatste hoofdstukken allerlei tips aan de hand gedaan om de schade te beperken en bewuster met (aanschaf van) kleding en gebruik van om te gaan. Hier en daar staat een quizvraagje en aan het slot de aansporing om vooral thuis, op school en met vriend(inn)en over de inhoud van het boek te praten.
Je kunt er zelfs wat vrolijker mee aan de slag aan de hand van de werkinstructies voor het maken van een dromenvanger van een cd-schijf en oude kleding. Want dromen is nodig als je wat te somber bent geworden van het boek: dromen over dat het ook anders kan. Het moet.
